ضوابط ساخت و ساز در پهنه های گسلی با محوریت بافت حاشیه ای کلان شهرها

زلزله‌های اخیر ایران و مناطق هم جوار، هر کدام به مثابه چندمین زنگ خطر تلخی بود که بهای سنگین و غیرقابل جبران داغدار شدن وطن را در پی داشت اما نتایج حاصل از بررسی‌های مستمر تخصصی فنی که توسط اساتید برجسته مهندسی و پژوهشگران مجرب به صورت رصد میدانی به عمل آمد، معرف عدم اجرای کامل و دقیق ضوابط مندرج در مباحث مقررات ملی ساختمان ایران به عنوان عامل اصلی خرابی‌های سازه‌ای، معماری و شریانی بود که در فاز بازسازی مناطق زلزله زده و در مقیاسی فراتر، در کل ایران، تعمیم و تعمیق تدریجی ساخت و ساز استاندارد را با آهنگ و شتابی ملموس تر باعث شد.
در این بین، افزایش درجه حساسیت کنترل مضاعف توسط مراجع صدور پروانه و کنترل فنی گامی دیگر بود که می‌توانست با افزایش منطقی تعرفه خدمات مهندسی، تا حدود بسیار چشمگیری موثرتر واقع شود لیکن آن چه بدیهیست ثمره آشکار عدم افزایش منطقی تعرفه خدمات مهندسی، کاهش عمر مفید ساختمان و افزایش ریسک آسیب‌پذیری لرز‌ه‌ی خواهد بود.
ضرورت توجه ویژه و اجرایی نهادهای نظارتی، سازمان های مهندسی و تشکل‌های حرفه‌ای به پیاده سازی عملیاتی مبحث بیست و دوم مقررات ملی ساختمان گامی بسیار بایسته و شایسته در پیشگیری موثر و کارآمد از بروز خرابی‌های سازه‌ای ناشی از زلزله با تعمیرات و نگهداری های کارشناسی خواهد بود اگر توسط مهندسین ذیصلاح و با تعرفه واقعی در فواصل زمانی مناسب انجام پذیرد.
اینک با تجربیات تلخ زلزله های اخیر کشور، آنچه که بیش از پیش آشکار است، نتایج موفق مقاومسازی لرزه ای ساختمان ها و شریان های حیاتی قبل از وقوع زمین لرزه می باشد که با افزایش تاب آوری، فارغ از تبعات مثبت اقتصادی، از اندوه جانکاه فقدان هموطنان عزیز و داغدار شدن جامعه بشری پیشگیری می نماید. در این وادی، دغدغه قابل درک مدیران ارشد دستگاه های اجرایی، تامین بودجه لازم برای تحقق این امرِ حائز اهمیت می باشد که با معطوف نمودن نظر ارکان تصمیم ساز به نتایج مثبت حاصل از آن، حکمِ محکمه ی منطق، اولویت سرمایه گذاری بر هزینه است. به بیان ساده تر، اگر پیش از وقوع بحران، در ترغیب به موقعِ ذی اثران (به ویژه، ذی نفعان) به سرمایه گذاری جهت مقاوم سازی، موفق شویم، پس از وقوع بحران، دیگر نیازی به تامین فوری هزینه های چند برابری (حتی به قیمتِ تغییر ناگهانی ردیف بودجه سایر امور ضروری) نخواهد بود. در این مسیر، بهره مندی صنعت و دستگاه های اجرایی ذیربط از پتانسیل مجامع حرفه ای جامعه مهندسی کشور و ظرفیت های پژوهشی اساتید متخصص و مجرب دانشکده های فنی و دانشگاه های صنعتی، پژوهشگاه ها و مراکز آموزش عالی، در شناسایی سازه ها و شریان های حیاتی نیازمند مقاومسازی و همچنین در برآورد و اولویت بندی تخصیص بودجه مورد نیاز به آنها، بسیار موثر و تسریع کننده بوده و فرصتی برای هدایت موثر و کارآمد پایان نامه ها و رساله های دانشجویان و پژوهشگران تحصیلات تکمیلی رشته های فنی و مهندسی خواهد بود.
پیرو مطالعات انجام یافته طی سنوات اخیر در استان آذربایجان شرقی، سازمان نظام مهندسی ساختمان، بنیاد مسکن و اداره کل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس، از پیشگامان ترویج مقاومسازی قبل از وقوع بحران بوده اند که با اقداماتی نظیر برگزاری دوره های بازآموزی مهندسین طراح، ناظر و مجری با استفاده از ظرفیت های علمی و عملی اساتید دانشگاه های استان، بررسی نقشه های همسان دارای جزئیات اجرایی و… سعی در بهبود ایمن سازی بافت های شهری و روستایی نموده اند.